Ós gatos
atribúeselles dende tempos inmemoriais poderes máxicos de adiviñación e fortuna.
Numerosas culturas teñen relatos tradicionais dedicados ós gatos e a súa
vinculación coa bruxería, e a día de hoxe moitas destas crenzas persisten no
sentir popular da xente.
Os gatos
comezaron a ser domesticados polos exipcios cara o 3.000 a.C. Observouse que os
gatos eran uns eficaces cazadores de ratos, e iso permitía manter a salvo os
cultivos e as reservas de gran, que eran o sustento imprescindible do pobo
exipcio. Estas vantaxes empuxaron ós exipcios a querer estender a raza dos
felinos e chegar a domesticalos, para ter un gato en cada fogar.
Posteriormente, ás virtudes de salubridade e protección asociadas ós gatos sumáronse
tamén crenzas relixiosas, pasando a ser considerado un animal sagrado, venerado
na cultura exipcia e elevado ó grao de divindade. Este carácter divino unido á
beleza natural deste animal fixo que a deusa Bastet, divindade que encarnaba a beleza
e a fertilidade, fose representada cunha cabeza de gato.
A
importancia e veneración deste felino na sociedade exipcia chegou a límites
insospeitados, ata o punto de que a morte deste animal era motivo de dó na
familia. Os corpos dos gatos, unha vez falecidos, eran embalsamados e
momificados, e honrábanse as súas tumbas enchéndoas de ratos embalsamados. O achado
na cidade de Bubastis en 1890 dunha necrópole con máis de 300.000 gatos momificados
dan proba desta devoción.
Os gatos entraron
en Europa a través dos gregos, quen os importaron de Exipto polas mesmas razóns
polas que estes os domesticaran: salvagardar os cultivos mantendo a raia ós
ratos.
En épocas
posteriores, en cambio, a sorte dos gatos foi ben distinta. Ó longo da Idade
Media houbo unha auténtica persecución contra estes animais pola crenza de que
eran bruxas metamorfoseadas. Xa de antigo se pensaba que os gatos eran
mensaxeiros de malos presaxios ou portadores de meigallos e encantamentos. A
tradición celta relata que as meigas se facían acompañar de gatos,
especialmente os de cor negro, porque se servían deles como mensaxeiros ou
secretarios, ou mesmo porque eran persoas transformadas por algunha sorte de
conxuro e obrigadas a servilas. Estas supersticións estendéronse ata o punto de
chegar a sacrificar a milleiros de felinos baixo a sospeita de ser bruxas
transformadas ou instrumentos dos seus artificios.
A
persecución masiva contra os gatos tivo unhas consecuencias desastrosas na loita
contra a peste cando a praga arrasou Europa no século XIV, entre outras razóns
porque existía a crenza errónea de que eran os gatos quen propagaban a
infección, e non as ratas. Daquela apenas quedaban felinos abondo para combater
a grande cantidade de roedores que estendían a enfermidade. A comprobación de
que a peste se transmitía polas pulgas das ratas e non polas dos gatos motivou
que progresivamente se volvese estimar os gatos como animais útiles e se fose
abandonando a súa asociación coa bruxería, aínda que estiveron a piques de ser
exterminados por completo en Europa. A partir do século XVII reivindícase de
novo a protección destes animais pola súa eficacia á hora de combater a
crecente poboación de ratas, o que permitía evitar a propagación de cepas de
peste e outras enfermidades.
Famoso cartel feito por Toulouse Lautrec para anunciar a estrea en 1881 dun cabaret titulado "O gato negro". |
No século
XVIII os gatos recuperan o seu antigo estatus e empezan a ser estimados como
animais de grande beleza, xurdindo representacións pictóricas e escultóricas
dedicadas a eles, cando na época medieval iso sería impensable. Afortunadamente
nos nosos días, aínda que moitas das antigas crenzas se conserven no saber
popular, os gatos gozan dunha existencia pracenteira e libre de ameazas.
Detalles da portada e contraportadas do caderno |